Stanowisko NIZP-PZH w sprawie oceny jakości wody udostępnianej systemem wodociągów oraz wody butelkowanej
W ramach prowadzonej w mediach prozdrowotnej akcji promującej picie przez dzieci wody zamiast słodkich napojów toczy się dyskusja na temat wody, która powinna zastąpić te napoje. Dyskusja ta niestety wykorzystywana jest do walki pomiędzy przedsiębiorstwami wodociągowymi i producentami wód butelkowanych. Są w niej często używane stwierdzenia nieuzasadnione, nieuwzględniające rzeczywistych uwarunkowań dot. Udostępniania do spożycia wody o jakości bezpiecznej dla zdrowia.
1. Jakość bezpieczną dla zdrowia powinna wykazywać zarówno woda wodociągowa, jak i woda butelkowana. Jakość ta jest oceniana w odrębnych przepisach prawnych dla tych wód.
Wody butelkowane jako środki spożywcze przeznaczone tylko do picia (naturalne wody mineralne i wody stołowe) lub do picia i przygotowania pokarmów, napojów (wody źródlane) podlegają przepisom ustawy o bezpieczeństwie żywności.
Woda wodociągowa wykorzystywana głównie do celów higienicznych i gospodarczych, a także w pewnych ilościach do spożycia przez ludzi, podlega przepisom ustawy o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków.
Wymagania jakościowe ustalone w tych odrębnych przepisach wynikają z różnego pochodzenia i przeznaczenia danej wody, dlatego wielkości limitów stężeń składników niepożądanych oraz kryteria mikrobiologiczne dla wód butelkowanych są bardziej rygorystyczne niż dla wody wodociągowej. (Tabele 1 i 2).
2. Stwierdzenie, że „w wielu miejscach w Polsce woda w kranie ma bardzo dobrą jakość, jest bogata w składniki mineralne i bez problemu można ją pić prosto z kranu” nie uwzględnia rzeczywistego stanu wody w punkcie jej odbioru przez konsumentów.
W większości przypadków woda wodociągowa (pochodząca z różnych ujęć, również wód powierzchniowych) uzyskuje taką jakość dopiero po uzdatnieniu z użyciem wielu różnych procedur (są to: filtracja, koagulacja, flokulacja, chlorowanie, ozonowanie, promieniowanie UV, mikrofiltracja, demineralizacja). Stosowanie tych metod (poza dezynfekcją z użyciem UV) skutkuje pozostawieniem w wodzie uzdatnionej resztkowych ilości użytych chemikaliów (chlor, ozon) i/lub powstawaniem związków pochodnych (THM, bromiany, chlorany, chloryny) wymagających limitowania ze względu na bezpieczeństwo zdrowotne. Demineralizacja, czy też mikrofiltracja powodują usunięcie nie tylko składników niepożądanych, ale również zmianę naturalnego składu mineralnego wody, w tym także składników pożądanych ze względów zdrowotnych (np. Ca, Mg).
3. W Polsce blisko 70% wody wodociągowej pochodzi wprawdzie z zasobów podziemnych, których stopień zanieczyszczenia jest mniejszy, ale jej gromadzenie w zbiornikach, a następnie przekazywanie za pomocą rozbudowanych systemów rurociągów i instalacji wodnych, zmienia niestety niekorzystnie jakość tej wody. Przez to często procesy dezynfekcji stosuje się również w przypadku wód pochodzących z ujęć podziemnych. Występują też lokalnie zanieczyszczenia ujęć podziemnych wody wodociągowej, jak również zanieczyszczenia wtórne, powodowane często złym stanem technicznym i sanitarnym instalacji wewnątrz budynków, doprowadzających wodę bezpośrednio do punktu odbioru przez konsumenta.
4. Woda butelkowana może być uznana jako przydatna do rozlewu tylko jeśli pochodzi z zasobów podziemnych izolowanych geologicznie (utworami słaboprzepuszczalnymi) od środowiska zewnętrznego i jest pierwotnie czysta pod względem chemicznym i mikrobiologicznym. Nie wymaga więc uzdatniania i nie może być poddawana żadnym procesom zmieniającym jej naturalny skład mineralny. Jest to woda o zachowanym naturalnym składzie mineralnym, nie tylko bezpieczna, ale korzystnie wpływająca na zdrowie.
Wody butelkowane podobnie jak inne środki spożywcze cechuje też różnorodność pod względem ogólnej zawartości składników rozpuszczonych oraz rodzaju i stężenia składników mających znaczenie fizjologiczne, w tym wapnia, magnezu, sodu, chlorków, fluorków, jodków. Są wśród nich wody:
5. Przedstawione powyżej informacje wskazują, że w ramach akcji promującej picie przez dzieci wody zamiast słodkich napojów, warunkiem wykorzystania wody wodociągowej jest potwierdzenie jej jakości i bezpieczeństwa bezpośrednio w punktach jej dystrybucji (na terenie szkoły lub przedszkola).
Tabela 1. Wymagania mikrobiologiczne.
|
Rodzaje bakterii
|
Woda przeznaczona do udostępniania dla ludności |
Wody butelkowane
|
|
Bakterie Escherichia coli |
nieobecne w 100 ml |
nieobecne w 250 ml |
|
Bakterie grupy coli |
nie normowane |
nieobecne w 250 ml |
|
Enterokoki |
nieobecne w 100 ml |
nieobecne w 250 ml |
|
Pseudomonas aeruginosa |
nie normowane |
nieobecne w 250 ml |
|
Clostridia redukujące siarczyny |
nie normowane |
nieobecne w 50 ml |
|
Clostridium perfringens |
nieobecne w 100 ml (dla wody z ujęć powierzchniowych lub mieszanych) |
nie normowane |
|
Ogólna liczba bakterii wyhodowanych na agarze z 1 ml wody x) w temp.22o±2oC po 72 h w temp.36o±2oC po 24 h
|
nie normowane nie normowane |
≤ 20 jtk ≤ 5 jtk |
x) dotyczy wody surowej (w ujęciu)
Tabela 2. Maksymalne dopuszczalne stężenia wybranych parametrów chemicznych.
|
Składnik limitowany |
Woda udostępniana systemem wodociągów |
Wody butelkowane |
|
Bar Ba2+
|
nienormowane |
1,0 mg/dm3 |
|
Kadm Cd2+
|
0,005 mg/dm3 |
0,003 mg/dm3 |
|
Miedź Cu2+
|
2,0 mg/dm3 |
1,0 mg/dm3 |
|
Azotany NO3-
|
50 mg/dm3 |
10 mg/dm3 NWM |
|
Azotyny NO2-
|
0,5 mg/dm3 |
0,1 mg/dm3 N |
